Nhà pha Hỏa Lò qua một số tờ báo xưa: Việc ăn uống của tù nhân (phần 1)

2020

October 28, 2016

Trong quá trình nghiên cứu tư liệu liên quan đến Nhà tù Hỏa Lò, chúng tôi đã phát hiện được một số bài viết trên các báo: Hà Thành ngọ báo, Tràng An báo, Loa... liên quan đến chế độ giam cầm và một số tù nhân bị đưa đi thi hành án. Đây là nguồn tư liệu quý đang được lưu giữ tại Thư viện Quốc gia, xin được chia sẻ cùng bạn đọc.

“Hà Thành ngọ báo” ra đời ngày 1/6/1927, do ông Hoàng Tích Chu biên tập, đây là một tờ báo viết theo lối văn mới, gọn gàng, sáng sủa, giàu lượng thông tin, khác hẳn lối văn cũ trên báo chí lúc đó. Trước kia, các báo thường in xã luận dài dòng trên trang nhất, nhưng Hoàng Tích Chu viết xã luận ngắn gọn, sắc bén, hàm súc như khẩu hiệu, phần tin in ở ngay trang nhất, tin quan trọng được in nổi bật, phản ánh tin sốt dẻo, kịp thời. Theo “Hà Thành ngọ báo”, số 1313, ngày 30/12/1931, đưa tin “Việc ăn uống của các tù nhân trong nhà pha Hỏa Lò - Hà Nội” như sau:

“Hẳn bà con còn nhớ gần đây quan Toàn quyền Đông Dương đã ký một nghị định sửa đổi việc ăn uống của các chánh trị phạm trong nhà pha Hỏa Lò - Hà Nội. Cách ít lâu lại có tin: tất cả các tù nhân bất kỳ chính trị hay thường phạm đều được hưởng cái đặc ân ấy. Việc thay đổi thức ăn sau khi nghị định ra, tại nhà pha Hỏa Lò đã thi hành rồi.

Thế mà trong kỳ vừa đây, báo A.D.P lại thấy nhắc đến. Báo ấy thuật rằng: Một người tù chính trị gửi đến tòa soạn một phong thư đại ý phàn nàn về nhiều nỗi bất bằng trong nhà ngục. Việc ấy nếu đúng như sự thực thì cũng đáng xin các nhà chức trách trong nhà pha Hỏa Lò lưu ý. Trong thư người gửi đến lại có ý trách móc những người chủ thầu và những phụ nấu bếp quá thậm tệ. Những tù nhân khác lại thêm rằng: Chúng tôi cũng cùng ý kiến ấy, vậy xin Chính phủ lưu tâm đến việc ăn uống của các tù nhân và phái người cho săn sóc cách sửa soạn cho chu đáo. Món tiền khoán cho người thầu như thế đã đủ lắm rồi, nhưng đừng để cho bọn thầu khoán quá tham”.

Tạp chí “Loa” ra đời ngày 8/2/1932, phát hành vào ngày thứ năm hàng tuần, linh hồn của tờ báo chính là họa sĩ Côn Sinh Đỗ Mộng Ngọc. Đây là một tờ báo trào phúng với nhiều tranh biếm họa đặc sắc và những bài viết cười cợt về chính phủ thuộc địa, đặc biệt là sự xuất hiện những hình ảnh màu trên các trang báo đã giúp tạp chí “Loa” chinh phục được nhiều độc giả từ Bắc vào Nam. Do không kiểm soát được nội dung và cay cú vì bị châm biếm, Chính phủ thuộc địa đã rút giấy phép của tạp chí “Loa” vào tháng 2/1936. Trên tạp chí “Loa”, số 90, ngày 7/11/1935, có đưa ảnh vui minh họa và đoạn hội thoại: